VIE
ENG
Ung thư là một trong những nguyên nhân gây tử vong hàng đầu trên thế giới, và tại Việt Nam số ca mắc mới vẫn đang có xu hướng tăng nhanh. Việc tầm soát, phát hiện sớm ung thư đóng vai trò cực kỳ quan trọng, giúp nâng cao hiệu quả điều trị và tăng khả năng sống còn cho người bệnh. Trong đó, xét nghiệm máu là một trong những phương pháp cận lâm sàng phổ biến, giúp đánh giá tình trạng sức khỏe, phát hiện sớm nhiều bệnh lý và hỗ trợ theo dõi điều trị. Vậy xét nghiệm máu có phát hiện ung thư không? Trong bài viết này,
hãy cùng tìm hiểu vai trò của xét nghiệm máu trong bệnh lý ung thư, từ khả năng phát hiện sớm đến giá trị chẩn đoán, đồng thời làm rõ những hiểu lầm thường gặp. viết lại phần giới thiệu kiểu kiểu vậy.
Xét nghiệm máu có phát hiện ung thư không?
Xét nghiệm máu là phương pháp giúp kiểm tra, phân tích các chỉ số sinh hóa, thành phần tế bào máu, dấu ấn khối u (tumor markers) và một số thành phần khác trong máu. Tuy nhiên, cần nhấn mạnh rằng xét nghiệm máu KHÔNG thể chẩn đoán chính xác bệnh ung thư, mà chủ yếu đóng vai trò gợi ý trong quá trình tầm soát.
Xét nghiệm máu phân tích các chỉ số sinh hóa, thành phần tế bào máu, dấu ấn khối u (tumor markers) và một số thành phần khác trong máu
Cụ thể, xét nghiệm máu có thể:
Phát hiện những bất thường trong cơ thể, chẳng hạn như số lượng tế bào máu bất thường, chỉ số men gan tăng cao, hoặc sự xuất hiện của các protein liên quan đến tế bào ung thư.
Định hướng bác sĩ nghi ngờ nguy cơ ung thư, từ đó chỉ định thêm các phương pháp chuyên sâu như chẩn đoán hình ảnh (siêu âm, CT, MRI, PET-CT) hay sinh thiết mô bệnh học để xác định bản chất khối u.
Theo dõi tiến triển điều trị và tái phát ung thư, đặc biệt trong các trường hợp bệnh nhân đã được chẩn đoán ung thư trước đó.
Một số bệnh ung thư có thể khiến kết quả xét nghiệm máu bất thường, ví dụ:
Ung thư máu (bạch cầu – leukemia), đa u tủy (multiple myeloma): thường phát hiện qua bất thường số lượng và hình thái tế bào máu.
Ung thư gan: có thể phát hiện qua chất chỉ điểm AFP, AFP-L3 và PIVKA-II tăng cao.
Ung thư buồng trứng: marker CA-125, HE4.
Ung thư tuyến tiền liệt: liên quan đến chỉ số PSA (Prostate-specific antigen),PSA tự do (Free prostate-Specific Antigen).
Cần lưu ý rằng, các chỉ dấu sinh học này chỉ đóng vai trò gợi ý, không mang tính đặc hiệu tuyệt đối, do có thể thay đổi vì nhiều nguyên nhân khác ngoài ung thư. Vì vậy, cần kết hợp nhiều phương pháp để xác định chẩn đoán như chẩn đoán hình ảnh (MRI, CT scan, PET-CT…), sinh thiết khối u, xét nghiệm giải phẫu bệnh, hóa mô miễn dịch…
Các loại xét nghiệm máu giúp tìm ra tế bào ung thư?
Hiện nay, có một số xét nghiệm máu được sử dụng để tầm soát và hỗ trợ phát hiện nguy cơ ung thư. Dưới đây là một số xét nghiệm có thể gợi ý về sự hiện của tế bào ung thư trong cơ thể.
1. Tổng phân tích tế bào máu (Complete Blood Count – CBC)
Đây là xét nghiệm cơ bản, đo số lượng và thành phần của các tế bào máu. Kết quả bất thường có thể gợi ý đến:
Bệnh bạch cầu (leukemia).
U lympho Hodgkin và không Hodgkin.
Đa u tủy (multiple myeloma).
Tuy nhiên, cần lưu ý rằng xét nghiệm công thức máu không thể phát hiện các khối u đặc như ung thư phổi, ung thư vú hay ung thư đại trực tràng.
Tiềm hiểu thêm về xét nghiệm này.
2. Xét nghiệm dấu ấn khối u (Tumor markers)
Đây là nhóm xét nghiệm phổ biến khi nhắc đến xét nghiệm máu tầm soát ung thư gì. Các dấu ấn khối u là những chất do tế bào ung thư hoặc cơ thể sản sinh ra để đáp ứng với sự hiện diện của khối u. Một số dấu ấn quan trọng gồm:
CA 125: thường liên quan ung thư buồng trứng, ung thư tụy.
CEA: có thể tăng trong ung thư đại trực tràng, dạ dày, vú, phổi.
PSA: cảnh báo ung thư tuyến tiền liệt, song cũng có thể tăng do viêm hay phì đại lành tính.
AFP, β-hCG, LDH: hữu ích trong ung thư tinh hoàn, một số ung thư tế bào mầm và u lympho.
SCC (Squamous Cell Carcinoma antigen): liên quan ung thư biểu mô tế bào vảy như ung thư cổ tử cung, đầu cổ, thực quản, phổi.
Thyroglobulin: dùng trong theo dõi sau điều trị ung thư tuyến giáp thể biệt hóa.
Xét nghiệm dấu ấn khối u (Tumor makers)
3. Xét nghiệm protein máu
Phương pháp này đo nồng độ và thành phần các protein trong huyết thanh, đặc biệt là albumin và globulin. Sự hiện diện của protein bất thường, chẳng hạn M protein (Paraprotein), thường gợi ý đến các bệnh huyết học ác tính như:
Đa u tủy xương (multiple myeloma).
Macroglobulinemia Waldenström.
Các kỹ thuật chuyên biệt như điện di protein huyết thanh (SPEP) hoặc điện di miễn dịch (IFE) giúp xác định chính xác loại protein và nguồn gốc, hỗ trợ chẩn đoán và theo dõi diễn tiến bệnh.
4. Xét nghiệm tế bào khối u trong máu tuần hoàn (Liquid biopsy)
Sinh thiết lỏng là kỹ thuật tiên tiến, phát hiện các thành phần có nguồn gốc từ khối u lưu hành trong máu, đặc biệt DNA khối u lưu hành (ctDNA). Phương pháp này giúp:
Theo dõi và tiên lượng trong các bệnh ung thư vú di căn, tuyến tiền liệt, đại trực tràng, phổi.
Đánh giá bệnh tồn dư tối thiểu (MRD) sau phẫu thuật hoặc hóa trị, từ đó dự đoán nguy cơ tái phát sớm.
Xác định đột biến gen để lựa chọn liệu pháp điều trị nhắm trúng đích, phù hợp cho bệnh nhân không thể sinh thiết mô hoặc khi mô bệnh phẩm không còn khả dụng.
5. Xét nghiệm phát hiện virus, nhiễm trùng liên quan ung thư
Một số loại virus và nhiễm trùng được xem là yếu tố nguy cơ gây ung thư. Xét nghiệm máu có thể phát hiện:
Virus viêm gan B, C: liên quan ung thư gan.
Virus HPV (Human Papillomavirus): liên quan ung thư cổ tử cung, hầu họng, hậu môn – sinh dục.
Mặc dù các xét nghiệm này không trực tiếp phát hiện tế bào ung thư, nhưng lại rất quan trọng trong sàng lọc và phòng ngừa
Cần thực hiện thêm phương pháp nào để xác định ung thư?
Sau khi có kết quả xét nghiệm máu bất thường, bác sĩ sẽ chỉ định thêm các phương pháp chuyên sâu để chẩn đoán xác định, bao gồm:
Chẩn đoán hình ảnh: Siêu âm, CT scan, MRI, PET-CT giúp xác định vị trí, kích thước và mức độ lan rộng của khối u.
Nội soi: Áp dụng cho ung thư dạ dày, đại tràng, thực quản… để quan sát trực tiếp tổn thương.
Sinh thiết mô: Tế bào hoặc mô bệnh phẩm được lấy ra để phân tích dưới kính hiển vi nhằm xác định bản chất ác tính.
Như vậy, xét nghiệm máu chỉ là bước khởi đầu định hướng, còn chẩn đoán cuối cùng luôn cần đến mô bệnh học.
Khi nào cần xét nghiệm tầm soát sàng lọc ung thư?
Không phải lúc nào cũng cần làm xét nghiệm máu tìm ung thư. Bác sĩ thường khuyến nghị tầm soát trong các trường hợp sau:
Người trên 40 tuổi, đặc biệt có yếu tố nguy cơ (hút thuốc, uống rượu, béo phì, tiền sử gia đình có người mắc ung thư).
Có triệu chứng bất thường kéo dài: sụt cân không rõ nguyên nhân, mệt mỏi, chán ăn, ho ra máu, xuất huyết bất thường, rối loạn tiêu hóa lâu ngày…
Người đã điều trị ung thư, cần theo dõi tái phát hoặc di căn.
Trường hợp cần đánh giá tiên lượng hoặc kiểm tra hiệu quả điều trị.
Thăm khám và tầm soát ung thư tại VIETMEDI
Lấy máu xét nghiệm trực tiếp tại Phòng khám đa khoa VIETMEDI
Phát hiện sớm ung thư có thể giúp điều trị hiệu quả hơn và tăng cơ hội sống khỏe cho người bệnh. Tại Phòng khám Đa khoa VIETMEDI, bạn sẽ được:
Thực hiện các xét nghiệm máu tầm soát ung thư an toàn, chính xác.
Khám sàng lọc với bác sĩ chuyên khoa giàu kinh nghiệm.
Hệ thống máy móc hiện đại, hỗ trợ phát hiện sớm và theo dõi điều trị.
Tư vấn cá nhân hóa, hướng dẫn các phương pháp chẩn đoán chuyên sâu khi cần thiết.
Đừng chờ đến khi có triệu chứng mới đi khám. Hãy chủ động tầm soát ung thư định kỳ tại VIETMEDI để bảo vệ sức khỏe bản thân và gia đình ngay hôm nay!
📞 Hotline: 028 38 993 339 | 0848 993 339
🌐 Website: vietmediclinic.com
🏥 Địa chỉ: 339 Điện Biên Phủ, Phường Bàn Cờ, TP.HCM
VIETMEDI Healthcare Center – Điều trị chuyên sâu, dẫn đầu chất lượng
