VIE
ENG
Bướu giáp là một trong những vấn đề sức khỏe tuyến giáp phổ biến nhất hiện nay. Đây là tình trạng tuyến giáp, một cơ quan nhỏ nằm ở phía trước cổ bị phì đại, to ra bất thường. Tuy không phải lúc nào cũng nguy hiểm, nhưng bướu giáp có thể gây ảnh hưởng đến thẩm mỹ, sinh hoạt hằng ngày và đặc biệt là sức khỏe lâu dài nếu không được phát hiện, điều trị kịp thời.
Bướu giáp là gì?
Bướu giáp là sự phì đại của tuyến giáp khiến vùng cổ phía trước sưng to. Tùy mức độ phì đại, người bệnh có thể thấy một khối u rõ rệt hoặc chỉ nhận biết qua các xét nghiệm, siêu âm.
Về bản chất, Bướu giáp không phải là một bệnh riêng lẻ mà là dấu hiệu hoặc hậu quả của nhiều rối loạn khác nhau, từ thiếu i-ốt, viêm tuyến giáp, bệnh tự miễn cho đến khối u hoặc nang tuyến giáp.
Sự phì đại của tuyến giáp khiến vùng cổ phía trước sưng to
Các loại bướu giáp thường gặp
Để hiểu rõ hơn, chúng ta có thể phân loại bướu giáp theo cấu trúc và chức năng:
Bướu giáp đơn thuần (Bướu giáp lan tỏa): Tuyến giáp to đồng đều, chưa có nhân, thường do thiếu i-ốt.
Bướu giáp đơn nhân: Tuyến giáp xuất hiện một nhân duy nhất, có thể là nhân lành tính hoặc ác tính.
Bướu giáp đa nhân: Tuyến giáp có nhiều nhân, kích thước không đều nhau, thường gặp ở người trung niên và lớn tuổi.
Bướu giáp độc: Tuyến giáp phì đại và tăng tiết hormone gây cường giáp (ví dụ bệnh Basedow).
Bướu giáp không độc: Tuyến giáp phì đại nhưng chức năng hormone vẫn bình thường.
Đối tượng dễ mắc bướu giáp
Không phải ai cũng có nguy cơ giống nhau. Một số nhóm người dễ mắc bướu giáp hơn:
- Phụ nữ: hormone nữ ảnh hưởng đến tuyến giáp, vì vậy phụ nữ có nguy cơ cao gấp nhiều lần nam giới.
- Người trên 40 tuổi: Tần suất mắc bướu giáp tăng theo tuổi.
- Người sống ở vùng núi, vùng thiếu i-ốt: Thiếu i-ốt trong khẩu phần ăn là nguyên nhân phổ biến nhất của bướu giáp đơn thuần.
- Người có tiền sử gia đình mắc bệnh tuyến giáp: Di truyền cũng đóng vai trò nhất định.
- Người từng tiếp xúc với phóng xạ vùng cổ hoặc dùng thuốc chứa lithium, amiodarone: Những yếu tố này làm tăng nguy cơ rối loạn tuyến giáp.
Phụ nữ có nguy cơ bị tuyến giáp cao gấp nhiều lần nam giới.
Nguyên nhân gây bướu giáp
Có nhiều nguyên nhân dẫn đến bướu giáp, nhưng phổ biến nhất gồm:
- Thiếu i-ốt: Đây là nguyên nhân hàng đầu, đặc biệt ở những quốc gia chưa bổ sung i-ốt đầy đủ vào muối ăn.
- Viêm tuyến giáp tự miễn: Bệnh Hashimoto hay viêm tuyến giáp mạn tính có thể gây suy giáp kèm bướu giáp.
- Cường giáp (bệnh Basedow): Khi tuyến giáp sản xuất quá nhiều hormone, tuyến giáp sẽ to ra.
- Nang hoặc u tuyến giáp: Sự xuất hiện khối u hay nang lành tính, ác tính cũng có thể làm cổ to.
- Tác dụng phụ thuốc: Một số thuốc ảnh hưởng đến tổng hợp hormone tuyến giáp, gây phì đại tuyến.
- Yếu tố di truyền và nội tiết: hormone nữ, mang thai, mãn kinh… đều có thể tác động đến tuyến giáp.
Dấu hiệu nhận biết bướu giáp
Triệu chứng bướu giáp có thể âm thầm hoặc rõ rệt tùy loại và mức độ. Một số dấu hiệu thường gặp:
- Sưng vùng cổ trước: Thường là biểu hiện đầu tiên. Có thể thấy một khối phồng, đối xứng hoặc lệch.
- Cảm giác vướng ở cổ, khó nuốt hoặc khó thở nhẹ: Do khối bướu chèn ép khí quản, thực quản.
- Thay đổi giọng nói: Khàn tiếng nếu bướu chèn dây thần kinh thanh quản.
- Triệu chứng cường giáp hoặc suy giáp: Hồi hộp, sụt cân, đổ mồ hôi nhiều (cường giáp) hoặc mệt mỏi, tăng cân, táo bón, lạnh tay chân (suy giáp).
- Đau cổ hoặc cảm giác nặng ở cổ: Một số trường hợp viêm tuyến giáp gây đau.
- Việc nhận diện sớm những dấu hiệu này giúp người bệnh đến khám kịp thời, tránh biến chứng.
Phương pháp chẩn đoán bướu giáp
Khi nghi ngờ bướu giáp, bác sĩ sẽ thăm khám lâm sàng và chỉ định một số kỹ thuật sau:
- Khám tuyến giáp: Sờ nắn vùng cổ để đánh giá kích thước, mật độ và tính chất khối bướu.
- Xét nghiệm máu: Đo hormone tuyến giáp (TSH, FT4, FT3) để kiểm tra chức năng; xét nghiệm kháng thể kháng giáp (TRAb) nhằm phát hiện bệnh tự miễn.
- Siêu âm tuyến giáp: Hình ảnh chi tiết giúp đánh giá cấu trúc tuyến, phát hiện nhân giáp hay nang giáp.
- Sinh thiết bằng kim nhỏ (FNA): Lấy mẫu tế bào tại nhân nghi ngờ để loại trừ ung thư tuyến giáp.
- Đo hấp thụ i-ốt phóng xạ: Được dùng trong một số trường hợp để đánh giá khả năng hấp thụ i-ốt và chức năng tuyến giáp.
Chụp CT hoặc MRI: Áp dụng khi bướu giáp quá lớn hoặc lan xuống ngực để xác định kích thước và phạm vi lan rộng.
Cách điều trị bướu giáp
Điều trị bướu giáp tùy thuộc vào nguyên nhân, kích thước và mức độ ảnh hưởng đến chức năng tuyến giáp. Một số phương pháp chính:
Theo dõi định kỳ: Với bướu giáp nhỏ, không triệu chứng, bác sĩ có thể chỉ định theo dõi.
Dùng thuốc: Bác sĩ có thể kê hormone tuyến giáp tổng hợp (levothyroxine) khi tuyến giáp hoạt động kém (Suy giáp hay nhược giáp), hoặc thuốc kháng giáp (methimazole, propylthiouracil) khi tuyến giáp hoạt động quá mức (Cường giáp). Một số trường hợp viêm tuyến giáp có thể dùng thêm aspirin hoặc corticosteroid.
I-ốt phóng xạ: Áp dụng cho bướu giáp do cường giáp hoặc một số ung thư tuyến giáp. I-ốt phóng xạ làm co nhỏ tuyến giáp, nhưng người bệnh có thể cần bổ sung hormone tuyến giáp lâu dài.
Phẫu thuật:
- Khi bướu giáp quá lớn gây chèn ép thực quản (dẫn đến nuốt khó, nuốt sặc), khí quản (dẫn đến khó thở) và dây thần kinh thanh quản (dẫn đến khàn tiếng).
- Khi bướu giáp là ung thư tuyến giáp hoặc nghi ngờ ung thư.
- Bướu giáp lớn gây mất thẩm mỹ
bác sĩ có thể cắt một phần hoặc toàn bộ tuyến giáp. Sau phẫu thuật, bệnh nhân thường được theo dõi và cân nhắc dùng hormone tuyến giáp thay thế.
Biện pháp phòng ngừa bướu giáp
Phòng ngừa bướu giáp hiệu quả giúp giảm gánh nặng bệnh lý tuyến giáp. Một số biện pháp khuyến nghị:
Bổ sung i-ốt trong chế độ ăn hàng ngày
- Bổ sung i-ốt đầy đủ: Sử dụng muối i-ốt trong chế độ ăn hàng ngày.
- Khám sức khỏe định kỳ: Đặc biệt cho phụ nữ trên 30 tuổi hoặc người có nguy cơ cao.
- Tránh tự ý dùng thuốc ảnh hưởng đến tuyến giáp: Luôn hỏi ý kiến bác sĩ khi dùng thuốc kéo dài.
- Duy trì lối sống lành mạnh: Ăn uống đa dạng, quản lý stress, tránh hút thuốc lá.
- Theo dõi khi mang thai: Phụ nữ mang thai cần bổ sung i-ốt và theo dõi tuyến giáp để tránh ảnh hưởng đến mẹ và thai nhi.
Bướu giáp có thể âm thầm ảnh hưởng đến sức khỏe, ngoại hình và chất lượng cuộc sống của bạn. Đừng đợi đến khi triệu chứng trở nên nghiêm trọng mới đi khám! Tại VIETMED, đội ngũ bác sĩ chuyên khoa tuyến giáp luôn sẵn sàng đồng hành, tư vấn tận tâm và đưa ra hướng điều trị phù hợp cho từng trường hợp. Hãy đặt lịch kiểm tra sức khỏe tuyến giáp ngay hôm nay thông qua
📞 Hotline: 028 38 993 339 | 0848 993 339
🌐 Website: vietmediclinic.com
🏥 339 Điện Biên Phủ, Phường Bàn Cờ, TP.HCM
VIETMEDI Healthcare Center - Điều trị chuyên sâu, Dẫn đầu chất lượng
