VIE
ENG
Rối loạn mỡ máu, hay còn gọi là tăng lipid máu, là tình trạng các thành phần mỡ trong máu như cholesterol, LDL - C và triglycerid tăng cao hơn mức bình thường. Theo kết quả Điều tra quốc gia về các yếu tố nguy cơ của bệnh không lây nhiễm tại Việt Nam năm 2021, 44,1% người trưởng thành từ 18 – 69 tuổi có nồng độ cholesterol máu ≥ 5,0 mmol/L hoặc đang dùng thuốc điều trị. Con số này phản ánh một thực tế đáng báo động: rối loạn mỡ máu đang trở nên phổ biến và âm thầm gây ra nhiều biến chứng nguy hiểm, đặc biệt là bệnh tim mạch, đột quỵ và xơ vữa động mạch.
Rối loạn mỡ máu là gì?
Máu của chúng ta luôn có một lượng chất béo nhất định, bao gồm cholesterol, LDL - C và triglycerid. Các loại mỡ này đóng vai trò quan trọng trong cấu trúc tế bào, sản xuất hormone và cung cấp năng lượng cho cơ thể. Tuy nhiên, khi nồng độ của chúng vượt quá giới hạn an toàn, thành mạch sẽ bị tổn thương và tích tụ mảng bám – nguyên nhân trực tiếp dẫn đến xơ vữa động mạch, nhồi máu cơ tim, đột quỵ và nhiều bệnh lý khác.
Các thành phần chính cần theo dõi gồm:
- Cholesterol toàn phần
- LDL-C (cholesterol xấu) – tăng cao dễ gây xơ vữa động mạch.
- HDL-C (cholesterol tốt) – giúp vận chuyển cholesterol dư thừa khỏi mạch máu.
- Triglycerid – tăng cao thường gặp ở người thừa cân, béo phì, đái tháo đường hoặc uống rượu bia thường xuyên.
Nguyên nhân thường gặp
Rối loạn mỡ máu có thể do yếu tố di truyền hoặc lối sống không lành mạnh, trong đó nguyên nhân thứ hai chiếm phần lớn.
Một số yếu tố nguy cơ phổ biến gồm:
- Ăn nhiều chất béo bão hòa, thực phẩm chiên rán, nội tạng, thịt đỏ, đồ ngọt, rượu bia.
- Ít vận động, ngồi lâu, làm việc văn phòng.
- Thừa cân, béo phì, đặc biệt là béo bụng.
- Hút thuốc lá làm giảm HDL-C.
- Bệnh lý nền: tiểu đường, suy giáp, hội chứng thận hư, bệnh gan.
- Di truyền: một số người có rối loạn chuyển hóa lipid bẩm sinh.
Dấu hiệu nhận biết
Rối loạn mỡ máu thường không có triệu chứng rõ ràng, người bệnh chỉ phát hiện khi làm xét nghiệm máu. Tuy nhiên, ở giai đoạn nặng có thể xuất hiện:
- Vàng da, u mỡ quanh mắt hoặc gân.
- Đau ngực, khó thở khi gắng sức (dấu hiệu của bệnh tim do xơ vữa).
- Đau đầu, chóng mặt, yếu liệt nửa người tạm thời (Dấu hiệu bệnh não do xơ vữa cảnh báo nguy cơ đột quỵ).
Do đó, việc tầm soát định kỳ là vô cùng quan trọng để phát hiện sớm và kiểm soát hiệu quả.
Vàng da, u mỡ quanh mắt
Hậu quả nếu không điều trị kịp thời
Khi mỡ máu tăng cao kéo dài, mảng xơ vữa hình thành trong lòng mạch sẽ khiến:
- Lưu thông máu bị cản trở, làm tăng huyết áp.
- Nguy cơ nhồi máu cơ tim, đột quỵ não, bệnh mạch vành tăng cao.
- Ảnh hưởng đến chức năng gan, thận, làm nặng thêm các bệnh lý nền.
- Điều đáng lo là nhiều người trẻ tuổi hiện nay cũng đã có rối loạn lipid máu do lối sống thiếu khoa học, ăn uống nhanh, ít vận động, thường xuyên thức khuya và stress.
Cách phòng ngừa và kiểm soát rối loạn mỡ máu
1. Chế độ dinh dưỡng hợp lý
Giảm chất béo bão hòa và cholesterol xấu: hạn chế thịt đỏ, nội tạng, mỡ động vật, thức ăn chiên xào.
Tăng cường chất béo tốt: sử dụng dầu thực vật (dầu oliu, dầu đậu nành, dầu hạt cải), ăn cá béo (cá hồi, cá thu).
Ăn nhiều rau xanh, trái cây, ngũ cốc nguyên hạt, các loại đậu – giúp hấp thu cholesterol dư thừa.
Hạn chế đường tinh luyện, đồ ngọt và rượu bia – vì làm tăng triglycerid.
Uống đủ nước, không bỏ bữa sáng, tránh ăn khuya.
2. Duy trì cân nặng và tập thể dục đều đặn
Nên tập luyện ít nhất 150 phút/tuần với các hoạt động vừa sức như đi bộ nhanh, bơi, đạp xe, yoga…
Việc vận động đều đặn giúp tăng HDL-C (mỡ tốt) và giảm LDL-C (mỡ xấu).
Tránh ngồi lâu một chỗ quá 60 phút – nên đứng dậy vận động nhẹ nhàng.
3. Kiểm soát các bệnh lý đi kèm
Người có tiểu đường, tăng huyết áp, suy giáp… cần tuân thủ điều trị để tránh làm nặng thêm tình trạng rối loạn mỡ máu.
4. Tuyệt đối không tự ý dùng thuốc
Việc sử dụng thuốc hạ mỡ máu (như statin, fibrat…) cần có chỉ định của bác sĩ. Dùng sai liều hoặc ngưng đột ngột có thể gây tác dụng phụ nguy hiểm hoặc làm tái phát nhanh chóng.
Hạn chế đường tinh luyện, đồ ngọt và rượu bia – vì làm tăng triglycerid.
Khi nào cần đi khám và làm xét nghiệm mỡ máu?
Người trên 30 tuổi nên kiểm tra mỡ máu ít nhất 1 lần/năm.
Người thừa cân, hút thuốc, có tiền sử gia đình mắc bệnh tim mạch nên kiểm tra sớm hơn.
Nếu đã được chẩn đoán rối loạn mỡ máu, nên tái khám định kỳ để theo dõi hiệu quả điều trị và điều chỉnh thuốc phù hợp.
👉 VIETMEDI Healthcare Center khuyến nghị mỗi người trưởng thành nên tầm soát mỡ máu định kỳ, đặc biệt nếu có các yếu tố nguy cơ tim mạch. Phát hiện sớm – can thiệp đúng lúc sẽ giúp bạn sống khỏe, phòng ngừa biến chứng và duy trì chất lượng cuộc sống bền vững.
📞Điện thoại: 028 38 993 339
📱Hotline: 0848 993 339
🌐 Website: vietmediclinic.com
📍 Địa chỉ: 339 Điện Biên Phủ, P. Bàn Cờ, TP.HCM
VIETMEDI Healthcare Center - Điều trị chuyên sâu, dẫn đầu chất lượng
